کد مطلب:43117 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:24

گنجینه پرسمان » حديث شناسي

تفسير فراز صدوبيست و سه تا صدوسي و سه خطبه نود و يك كه در آن علي (ع) به توصيف خلقت آسمان ميپردازد, چيست؟

[و از جمله اين خطبه است در توصيف آسمان ـ و خداوند پست و بلنديهاي سطوح آسمان را بدون قيد و تعليق تنظيم فرمود, و شكافهاي پهنة باز آن را با همديگر التيام داد و ميان آنها و ازاوج آنها بوسيله روابط، شبكه بندي فرمود و سختي بالا رفتن و پائين رفتن از آسمان را براي فرشتگاني كه امر خداوندي را پائين ميآورند و فرشتگاني كه اعمال خلق او را بالا ميبرند منتفي ساخت. پس از آنكه آسمان بصورت دودي بود آنرا ندا داد, تا دستگيرههاي طنابهاي آن بهم پيوست و درهاي بسته و متكاثف آسمان را پس از انسداد باز نمود. و ديده بانهائي از ستارگان درخشان برطرف و منافذ آنها مقرّر فرمود و آسمانها را در شكاف هوا با قدرت خويش از اضطراب نگه داشت و به آنها دستور داد كه تسليم امر او شوند.]
اميرالمومنين در سخنان مبارك خود, بارها موضوع خلقت آسمانها و زمين و حركت آنها را از حالت تراكم تا انبساط گوشزد فرموده است. در قرآن همين موضوع در آيه زير بيان شده است:
«أَوَلَمْ يَرَالَّذِينَ كَفَرُوآ أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ كَانَتَارَتْقاً فَفَتَقْنَا هُمَا...» انبياء/30
[آيا آنانكه كفرمي ورزند نميبينندكه آسمانهاوزمين راپس ازآنكه درحالت »بسته اي«(متراكم)بودند,باز كرديم(منبسط نموديم].
اين موضوع را ميتوان از قانون جريان »بسيط رو به مركّب«و »ساده رو به پيچيده«و»وحدت رو به كثرت«استفاده كرد [كه البتّه بعضي از متفكّران در بديهي بودن اين قوانين ابراز ترديد نمودهاند] و حقيقت هم اينست كه ما براي كشف چگونگي آغاز خلقت و بجريان افتادن آن هيچگونه راه علمي قطعي نداريم, مخصوصاً با نظر به اينكه هرگز شروع خلقت و جريان آن, تكرار نشده است كه بگوئيم: از دفعه اوّل ميتوانيم براي دفعه دوم تجربه بيندوزيم. اينكه گفتيم: مستند به آن قانون ضروري و مورد قبول همه متفكّران است كه ميگويد: هيچ حادثهاي در جهان هستي تكرار نميشود و آنچه كه واقع ميشود امثال همديگر است كه نمايش تكرار دارد. ممكن است اين مسئله مورد اعتراض قرار گرفته، گفته شود: بر مبناي اين قانون نميتوان حتّي يك قانون را هم علمي تلقّي نمود, زيرا همه مسائل علمي كه قانون از آنها اتخاذ ميشود برروي رويدادهاي مشابه مبتني ميگردد. پاسخ اين سوال روشن است, زيرا هيچ قانون علمي بر مبناي رويدادهاي مشخص و گذرا مبتني نميگردد, بلكه تكرار و تعدّد رويدادها تا حدّي كه استقراء كامل شود, كشف از واقعيّت ثابت در مورد آن رويدادها مينمايد كه قانون بازگو كننده همان واقعيّت ثابت ميباشد.

---

ترجمه و تفسير نهج‎البلاغه ج 16
آية الله محمدتقي جعفري